SWIFT là gì? Tại sao Mỹ có thể cấm vận gần như cả thế giới thông qua hệ thống SWIFT?

Trong thời đại toàn cầu hóa, khi dòng tiền xuyên biên giới trở thành huyết mạch của nền kinh tế thế giới, có một hệ thống tuy âm thầm nhưng lại nắm giữ quyền lực vô cùng to lớn: SWIFT. Không ít người thắc mắc: SWIFT là gì? Vì sao Mỹ có thể dùng SWIFT để cấm vận cả thế giới? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất quyền lực tài chính phía sau hệ thống này.

SWIFT là gì?

SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) là một mạng lưới viễn thông tài chính toàn cầu, được thành lập năm 1973, có trụ sở tại Bỉ. SWIFT không giữ tiền, không chuyển tiền trực tiếp, mà đóng vai trò là hệ thống nhắn tin bảo mật giữa các ngân hàng, tổ chức tài chính trên toàn thế giới.

Hiểu đơn giản, mỗi khi bạn chuyển tiền quốc tế từ Việt Nam sang Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản, thông điệp giao dịch đó gần như chắc chắn được truyền qua SWIFT.

Một vài con số đáng chú ý:

• Hơn 11.000 tổ chức tài chính tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ
• Xử lý hàng chục triệu giao dịch mỗi ngày
• Là “xương sống” của hệ thống thanh toán toàn cầu

Không có SWIFT, các ngân hàng gần như bị “mù thông tin” khi giao dịch quốc tế.

Vai trò sống còn của SWIFT với nền kinh tế toàn cầu

SWIFT giống như “Internet của ngành tài chính”. Nó đảm bảo:

• Giao dịch nhanh
• Chính xác
• Bảo mật cao
• Giảm rủi ro gian lận
• Chuẩn hóa quy trình thanh toán toàn cầu

Các lĩnh vực phụ thuộc vào SWIFT gồm:

• Thương mại quốc tế
• Đầu tư
• Xuất nhập khẩu
• Thanh toán dầu mỏ, năng lượng
• Giao dịch ngoại hối, chứng khoán

Một quốc gia bị loại khỏi SWIFT gần như bị “bóp nghẹt mạch máu tài chính.”

Tại sao Mỹ có thể cấm vận cả thế giới thông qua SWIFT?

Dù SWIFT đặt trụ sở tại Bỉ và là tổ chức “trung lập”, nhưng Mỹ lại nắm quyền lực chi phối cực kỳ lớn vì 4 lý do sau:

1. Đồng USD là trung tâm của hệ thống tài chính toàn cầu

• Hơn 80% giao dịch quốc tế sử dụng USD
• Tất cả giao dịch USD đều phải đi qua hệ thống ngân hàng Mỹ
• SWIFT chỉ là “đường truyền”, còn “cửa kiểm soát” nằm ở Mỹ

=> Mỹ có quyền:

• Theo dõi dòng tiền
• Chặn thanh toán
• Trừng phạt ngân hàng vi phạm lệnh cấm

2. Mỹ có ảnh hưởng chính trị cực lớn lên SWIFT

Tuy là tổ chức độc lập, nhưng:

• Các ngân hàng Mỹ chiếm tỷ trọng giao dịch rất cao
• Mỹ và EU là hai trụ cột vận hành SWIFT
• Khi Mỹ gây áp lực chính trị, SWIFT buộc phải tuân theo

3. Luật trừng phạt tài chính ngoài lãnh thổ

Mỹ ban hành các đạo luật như:

• OFAC
• Patriot Act
• Sanctions Act

Nếu ngân hàng nào dám giao dịch với quốc gia bị Mỹ cấm vận, ngân hàng đó:

• Có thể bị phạt hàng tỷ USD
• Bị cấm tiếp cận thị trường Mỹ
• Thậm chí bị loại khỏi SWIFT

=> Không ngân hàng nào dám “chống lệnh”.

4. SWIFT từng là “vũ khí tài chính” trong nhiều cuộc xung đột

Một số ví dụ điển hình:

• Iran (2012): Bị cắt khỏi SWIFT, nền kinh tế tê liệt
• Nga (2022): Nhiều ngân hàng lớn bị loại khỏi SWIFT sau xung đột Ukraine
• Triều Tiên, Venezuela, Syria: Bị phong tỏa tài chính toàn diện

Chỉ trong vài ngày bị ngắt SWIFT:

• Đồng tiền lao dốc
• Doanh nghiệp ngưng xuất nhập khẩu
• Người dân không thể chuyển tiền quốc tế
• Thị trường tài chính đóng băng

SWIFT có quyền lực đến mức nào?

SWIFT không phải là tổ chức quân sự, nhưng:

• Có thể làm sụp đổ nền kinh tế một quốc gia
• Có thể khiến hệ thống ngân hàng tê liệt
• Có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu

Nhiều chuyên gia gọi SWIFT là:

“Vũ khí tài chính mạnh nhất thế giới trong thời đại không khói súng.”

Thế giới có đang tìm cách thoát khỏi sự lệ thuộc vào SWIFT?

Câu trả lời là: Có – và ngày càng mạnh mẽ.

Một số hệ thống thay thế đã xuất hiện:

• CIPS (Trung Quốc): Thanh toán bằng nhân dân tệ
• SPFS (Nga): Hệ thống thanh toán nội địa
• Tiền điện tử, Blockchain, Stablecoin: Giao dịch không cần ngân hàng trung gian
• CBDC – Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương

Tuy nhiên, SWIFT vẫn chưa có đối thủ thực sự đủ sức thay thế toàn cầu.

Mỹ cấm vận thông qua SWIFT có ảnh hưởng đến người dân không?

Câu trả lời là: Ảnh hưởng rất lớn.

• Du học sinh không chuyển tiền học phí được
• Doanh nghiệp không thanh toán nhập khẩu
• Người lao động không nhận kiều hối
• Thị trường vàng, ngoại tệ, chứng khoán biến động mạnh

Cấm vận SWIFT không chỉ đánh vào chính phủ mà còn tác động sâu đến đời sống người dân.

Vì sao Mỹ có thể “cấm vận cả thế giới”?

Tóm gọn trong 4 chữ:

“Quyền lực của đồng USD.”

Khi:

• USD thống trị thanh toán toàn cầu
• SWIFT là xương sống truyền tải
• Ngân hàng Mỹ kiểm soát luồng tiền
• Mỹ có sức ảnh hưởng chính trị tối thượng

=> Mỹ có thể đóng – mở dòng tiền của bất kỳ quốc gia nào.

SWIFT, tiền điện tử và tương lai tài chính thế giới

Sự trỗi dậy của:

• Bitcoin
• Blockchain
• CBDC
• Thanh toán phi tập trung

Đang từng bước thách thức vị thế độc quyền của SWIFT, dù con đường này vẫn còn rất dài.