NFT là gì? Tại sao bức ảnh JPEG lại có giá hàng triệu đô

1. NFT là gì?

NFT là viết tắt của Non-Fungible Token, tạm dịch là “token không thể thay thế”. Đây là một dạng tài sản số (digital asset) được lưu trữ trên blockchain, dùng để đại diện cho quyền sở hữu duy nhất đối với một đối tượng nào đó:

• Tác phẩm nghệ thuật số (ảnh, tranh vẽ, animation, GIF)
• Nhạc, video, clip highlight thể thao
• Vật phẩm trong game (skin, vũ khí, nhân vật hiếm…)
• Vé sự kiện số, thẻ thành viên, tên miền Web3…

Điểm khác biệt quan trọng:

• Fungible (có thể thay thế): như tiền, 1 BTC có thể đổi 1 BTC khác, không khác gì nhau.
• Non-Fungible (không thể thay thế): mỗi NFT là duy nhất, có “danh tính” riêng trên blockchain, không thể đổi 1:1 cho một NFT khác như tiền.

Hiểu đơn giản: NFT giống như “giấy chứng nhận sở hữu” một món đồ số, chứ không phải chỉ là bản sao của bức ảnh hay file nhạc.

2. Sự khác nhau giữa NFT và một file JPEG bình thường

Nhiều người đặt câu hỏi:

“JPEG thì ai tải cũng được, vậy tại sao lại có NFT giá hàng triệu đô?”

Điều này xuất phát từ sự khác biệt giữa “file hình ảnh” và “sở hữu kỹ thuật số”.

2.1. File JPEG bình thường

• Bạn có thể lưu, chụp màn hình, gửi cho bạn bè, post lên mạng…
• Không có gì chứng minh ai là chủ sở hữu “chính thức”.
• Không truy vết rõ ràng nguồn gốc, không biết bản gốc nằm ở đâu.

2.2. NFT gắn với JPEG đó

• NFT được mint (đúc) trên blockchain, tạo ra một token duy nhất đại diện cho bức ảnh đó.
• Trên blockchain lưu lại: ai tạo ra, ai mua, ai đang sở hữu, từng lần chuyển nhượng…
• Không thể thay đổi, không thể làm giả vì mọi giao dịch đều được lưu công khai.

Vì thế, dù bạn có thể tải JPEG về, nhưng quyền sở hữu “được công nhận” trên blockchain lại thuộc về người đang nắm giữ NFT.

Giống như ngoài đời:

• Ai cũng có thể chụp lại bức tranh Mona Lisa.
• Nhưng chỉ bảo tàng sở hữu bức tranh gốc mới có giá trị hàng trăm triệu đô.

NFT làm điều tương tự cho tài sản kỹ thuật số.

3. Cách NFT hoạt động trên blockchain

Hầu hết NFT được tạo trên những blockchain hỗ trợ smart contract như:

• Ethereum (phổ biến nhất, chuẩn ERC-721, ERC-1155)
• Solana, BNB Chain, Polygon, Avalanche, v.v.

Khi một creator (nghệ sĩ, game, dự án) mint NFT, smart contract sẽ:

1. Tạo ra một token duy nhất, có ID và địa chỉ hợp đồng riêng.
2. Gắn metadata (thông tin mô tả) cho NFT:
   • Link tới file JPEG, video…
   • Tên, mô tả, thuộc tính (traits) nếu là bộ sưu tập.
3. Ghi nhận địa chỉ ví người sở hữu NFT đó lần đầu (creator hoặc người mua đầu tiên).

Mọi giao dịch mua bán, chuyển nhượng NFT sau đó đều được ghi lại trên blockchain, không sửa được, không thể “đảo lịch sử”.

4. Tại sao NFT có thể bán với giá hàng triệu đô?

Câu hỏi lớn nhất:

“Tại sao một bức ảnh JPEG ai tải cũng được, nhưng NFT đại diện cho nó lại có giá hàng triệu đô?”

Dưới đây là những yếu tố chính tạo nên giá trị “điên rồ” đó.

4.1. Tính khan hiếm và độc nhất

• Một bộ sưu tập NFT nghệ thuật có thể chỉ có 1 bản duy nhất, hoặc 10, 100, 10.000 bản.
• Mỗi NFT trong bộ lại có độ hiếm (rarity) khác nhau.

Con người vốn bị thu hút bởi sự khan hiếm. Cũng như:

• Một đôi giày sản xuất giới hạn có thể đắt hơn nhiều lần đôi giày thường.
• Một NFT hiếm trong bộ sưu tập hot có thể được tranh mua với giá “trên trời”.

4.2. Giá trị thương hiệu và tên tuổi của nghệ sĩ/dự án

NFT đắt hay rẻ còn phụ thuộc vào ai tạo ra nó:

• Nghệ sĩ nổi tiếng thế giới
• Người có tầm ảnh hưởng (KOL, influencer, ca sĩ, vận động viên…)
• Dự án lớn, có cộng đồng mạnh, roadmap rõ ràng

Giống như tranh của danh họa Picasso, Van Gogh được săn lùng, NFT của một nghệ sĩ/hãng lớn cũng được mua với giá cao.

4.3. Quyền lợi đi kèm NFT

NFT không chỉ là hình ảnh. Nhiều dự án gắn kèm quyền lợi thực tế cho người nắm giữ:

• Quyền tham gia sự kiện riêng (online/offline)
• Quyền truy cập nội dung độc quyền
• Quyền nhận phân chia lợi nhuận, airdrop token, sản phẩm khác
• Quyền tham gia quản trị cộng đồng (DAO)

Lúc này, NFT giống như một “thẻ thành viên cao cấp”, chứ không chỉ là bức ảnh JPEG đơn thuần.

4.4. Yếu tố đầu cơ & FOMO

Không thể phủ nhận:
Một phần rất lớn giá trị hàng triệu đô của NFT đến từ đầu cơ, tâm lý FOMO và hype.

• Khi một bộ NFT hot, cộng đồng đổ xô mua, giá tăng chóng mặt.
• Người mua sau kỳ vọng bán lại giá cao hơn cho người mua tiếp theo.
• Một số thương vụ giá triệu đô trở thành “case study” được lan truyền, kích thích thêm làn sóng mới.

Điều này khiến NFT trông giống… cơn sốt đầu cơ hơn là đầu tư dài hạn, nếu không chọn dự án cẩn thận.

5. Ví dụ về các NFT từng được bán với giá cực cao

(Chỉ nêu dạng ví dụ khái quát, không cần chi tiết tên tác phẩm)

• Một số tác phẩm nghệ thuật số được bán với giá hàng chục triệu đô trong các phiên đấu giá lớn.
• Nhiều bộ sưu tập NFT “avatar” với 10.000 ảnh, trong đó các NFT hiếm được giao dịch giá hàng trăm nghìn đến hàng triệu đô trên thị trường thứ cấp.
• Clip thể thao, âm nhạc, item game hiếm cũng được biến thành NFT và bán với giá rất cao.

Điểm chung: đằng sau đó luôn là sự kết hợp của thương hiệu, cộng đồng, độ hiếm và yếu tố đầu cơ.

6. NFT có thật sự “giá trị” hay chỉ là bong bóng?

Đây là câu hỏi gây tranh cãi:

6.1. Góc nhìn tích cực

• NFT giúp nghệ sĩ và creator kiếm tiền trực tiếp từ tác phẩm số, không phụ thuộc vào trung gian.
• Bản quyền, nguồn gốc tác phẩm rõ ràng hơn, hạn chế đạo nhái.
• Mở ra các mô hình mới: vé sự kiện số, vật phẩm game, thẻ membership, tài sản ảo trong Metaverse…
• Có tiềm năng trở thành cơ sở hạ tầng bản quyền số trong tương lai.

6.2. Góc nhìn tiêu cực

• Nhiều dự án NFT chỉ được tạo ra để hype, pump & dump, không giá trị sử dụng.
• Giá bị thổi phồng bởi đầu cơ, marketing, KOL, dễ biến thành bong bóng.
• Khi thị trường giảm, thanh khoản rất thấp, rất khó bán lại, thậm chí “về 0”.

Sự thật nằm ở giữa:

NFT là một công nghệ và mô hình sở hữu số có tiềm năng,
nhưng không phải NFT nào cũng giá trị, rất nhiều dự án chỉ là “bong bóng” ngắn hạn.

7. Có nên đầu tư vào NFT không?

Nếu bạn đang tự hỏi:

“NFT có đáng để bỏ tiền không? Có nên mua vào để kiếm lời không?”

Hãy cân nhắc các điểm sau:

7.1. Chỉ dùng tiền có thể chấp nhận mất

NFT là thị trường rủi ro cực cao, biến động mạnh, dễ mất thanh khoản. Không nên:

• Vay nợ để mua NFT
• Dùng tiền tiết kiệm, tiền sinh hoạt, tiền khẩn cấp để đầu tư

7.2. Nghiên cứu kỹ dự án

Trước khi mua một NFT, hãy tìm hiểu:

• Đội ngũ phát triển là ai? Có uy tín không?
• Dự án có lộ trình (roadmap) rõ ràng? Hay chỉ vẽ mơ hồ?
• Cộng đồng có thật, có tương tác, hay chỉ “mua like, mua member”?
• NFT có công dụng gì ngoài hình ảnh? Có utility, use case, lợi ích cụ thể không?

7.3. Xác định mục tiêu

• Bạn mua NFT để sưu tầm, ủng hộ nghệ sĩ, hay để đầu cơ kiếm lời?
• Nếu đầu cơ, bạn có kế hoạch vào – ra, mức chấp nhận lỗ (Stop Loss) rõ ràng chưa?

Nếu không có kiến thức và không chịu nghiên cứu, NFT không khác gì một trò đánh cược.

8. Tương lai của NFT: Chỉ là trào lưu nhất thời hay xu hướng lâu dài?

Nhiều người nghĩ NFT chỉ là “trend”, nhưng nhìn sâu hơn:

• Khái niệm sở hữu tài sản số có xác thực trên blockchain là xu hướng khó đảo ngược.
• NFT có thể ứng dụng trong:
  • Game Play-to-Earn, GameFi
  • Vé xem hòa nhạc, vé xem phim, thẻ thành viên
  • Quyền sở hữu bất động sản số, vật phẩm trong Metaverse
  • Xác thực bằng cấp, chứng chỉ, giấy tờ số…

Phần “bong bóng giá” có thể xẹp dần, nhưng kỹ thuật NFT và ý tưởng “digital ownership” nhiều khả năng vẫn tiếp tục phát triển.

NFT là gì và vì sao JPEG lại có giá triệu đô?

Tóm lại:

• NFT (Non-Fungible Token) là token không thể thay thế, đại diện cho sở hữu duy nhất một tài sản số trên blockchain.
• Một file JPEG bình thường ai cũng tải được, nhưng NFT gắn với JPEG đó giống như “giấy chứng nhận sở hữu bản gốc”, được xác thực công khai, không thể làm giả.
• NFT có thể được bán với giá hàng triệu đô nhờ:
  • Độ khan hiếm
  • Thương hiệu, tên tuổi nghệ sĩ/dự án
  • Quyền lợi đi kèm (utility)
  • Yếu tố đầu cơ và FOMO thị trường
• NFT vừa là cơ hội (cho nghệ sĩ, nhà đầu tư sớm, người hiểu công nghệ), vừa là rủi ro lớn nếu chỉ lao vào vì nghe lời đồn “giàu nhanh”.

Nếu bạn quan tâm NFT, hãy bắt đầu bằng:

1. Hiểu thật kỹ NFT là gì và hoạt động thế nào.
2. Nghiên cứu từng dự án cụ thể, không mua theo đám đông.
3. Chỉ dùng số tiền bạn chấp nhận mất.

Khi đó, bạn sẽ nhìn NFT không chỉ như “bức ảnh JPEG vài triệu đô”, mà là một lớp tài sản số mới với tiềm năng và rủi ro rất rõ ràng trong thế giới blockchain.

Một số câu hỏi liên quan đên NFT