Trump chuẩn bị khôi phục thuế quan trước phán quyết của Tòa án Tối cao

Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang gấp rút chuẩn bị các kịch bản để duy trì chính sách thuế quan trong trường hợp Tòa án Tối cao đưa ra phán quyết bất lợi. Đây được xem là động thái cho thấy Nhà Trắng không muốn để chiến lược thương mại chủ chốt của mình bị gián đoạn, ngay cả khi nguy cơ mất quyền áp thuế theo cơ chế khẩn cấp đang tiến gần hơn.

Lo ngại phán quyết bất lợi và sự chuẩn bị trong im lặng

Theo các quan chức Mỹ am hiểu kế hoạch, nhiều cơ quan trong chính quyền đã bí mật xây dựng phương án thay thế nếu Tòa án Tối cao bác bỏ quyền áp thuế mà Trump dựa vào trong thời gian qua. Dù chi tiết kế hoạch không được công bố, các nguồn tin cho biết các biện pháp mới sẽ được triển khai ngay lập tức để lấp khoảng trống nếu các mức thuế hiện tại bị vô hiệu.

Nhà Trắng kỳ vọng Tòa án Tối cao sẽ giữ nguyên các mức thuế dựa trên lý do “tình trạng khẩn cấp kinh tế” mà Trump đưa ra. Tuy nhiên, những cuộc tranh luận miệng gần đây cho thấy nhiều thẩm phán tỏ ra hoài nghi. Điều này buộc chính quyền phải chuẩn bị những bước đi mang tính dự phòng để duy trì chính sách thương mại.

Phát biểu trong tuần này, Trump nhấn mạnh rằng ông luôn “tìm được cách” để giữ vững đường lối thương mại của mình, đồng thời tự tin vào khả năng chiến thắng tại Tòa án Tối cao.

Thuế quan – trụ cột trong chương trình nghị sự kinh tế của Trump

Trong suốt nhiệm kỳ, Trump xem thuế quan là công cụ chủ đạo để gây áp lực lên các đối tác thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa. Mỹ hiện áp mức thuế trung bình hơn 14% đối với hàng nhập khẩu, một nửa trong số đó xuất phát từ các lệnh thuế đang bị xem xét tại Tòa.

Nhà Trắng khẳng định các quyết định trước đây đều “hoàn toàn hợp pháp” và được Quốc hội trao quyền. Phát ngôn viên Kush Desai cho biết chính quyền đang tích cực tìm kiếm các cách thức mới để hạn chế thâm hụt thương mại và đưa sản xuất quay lại nước Mỹ – hai mục tiêu mà Trump xem là nền tảng cho an ninh kinh tế.

Tuy nhiên, nếu các mức thuế bị bác bỏ, chính quyền có thể đối mặt với yêu cầu hoàn trả hơn 88 tỷ USD thuế đã thu, theo ước tính từ Bloomberg Economics. Đây là kịch bản làm tăng tính cấp bách cho việc xây dựng giải pháp thay thế.

Doanh nghiệp và các nền kinh tế đối tác theo sát diễn biến

Phán quyết của Tòa án Tối cao không chỉ tác động đến Washington mà còn gây lo ngại cho các doanh nghiệp và chính phủ nước ngoài. Nhiều nước từng chịu các mức thuế cao bất ngờ từ Mỹ — như Trung Quốc, Mexico, Canada hay Brazil — đang theo dõi chặt chẽ để điều chỉnh chiến lược thương mại.

Sự không chắc chắn này khiến chuỗi cung ứng toàn cầu có nguy cơ gián đoạn, trong khi các doanh nghiệp Mỹ phải đối mặt với kế hoạch kinh doanh khó đoán định khi các mức thuế có thể thay đổi chỉ sau một đêm.

Các chuyên gia cho rằng dù Tòa án Tối cao đưa ra quyết định như thế nào, điều chắc chắn là chính quyền Trump sẽ hành động nhanh chóng để khôi phục các mức thuế mà họ xem là “vũ khí kinh tế”.

Những tranh luận pháp lý và rủi ro hỗn loạn thương mại

Việc thay thế các mức thuế hiện tại có thể kéo theo nhiều tranh chấp pháp lý mới. Một số chuyên gia cảnh báo rằng bất kỳ hệ thống thuế quan mới nào cũng sẽ phải đối mặt với câu hỏi về thẩm quyền, tính hợp hiến và giới hạn của tổng thống trong việc áp đặt thuế mà không cần Quốc hội thông qua.

Một số cố vấn thương mại cho rằng việc triển khai các biện pháp mới có thể phức tạp hơn nhiều so với tưởng tượng. Khả năng áp dụng thuế trong thời gian ngắn, hủy bỏ rồi tái áp đặt, hoặc thậm chí áp thuế hồi tố để tránh hoàn trả tiền — tất cả đều có thể tạo ra một “mớ hỗn độn pháp lý”.

Một chuyên gia tại Viện Cato nhận xét: “Tôi thận trọng lạc quan rằng chúng ta sẽ tránh được tình trạng hỗn loạn toàn diện như năm 2025, nhưng các tranh chấp mới gần như chắc chắn sẽ xảy ra.”

Nhà Trắng tin vào kịch bản có lợi

Dù đối mặt với nhiều rủi ro, chính quyền Trump vẫn tỏ ra tự tin. Phó Chánh Văn phòng James Blair cho rằng cơ hội thắng kiện của họ là “50–50 hoặc cao hơn”. Nếu kết quả bất lợi, Blair khẳng định Nhà Trắng “đã có sẵn công cụ trong tay” để khôi phục các mức thuế.

Hiện chưa rõ thời điểm Tòa án Tối cao đưa ra phán quyết. Nhưng các bên liên quan đều đang trong tâm thế chờ đợi, bởi kết quả có thể định hình lại chính sách thương mại của Mỹ trong nhiều năm tới, đồng thời tạo ra những tác động sâu rộng đối với kinh tế toàn cầu.

Doanh nghiệp lo ngại bất ổn pháp lý và nguy cơ trả lại 88 tỷ USD

Bloomberg Economics ước tính rằng nếu tòa tuyên Trump sử dụng IEEPA sai phạm, chính phủ Mỹ có thể phải hoàn trả hơn 88 tỷ USD tiền thuế đã thu từ các mức thuế này. Đây là rủi ro tài chính lớn và có thể khiến thâm hụt ngân sách tăng mạnh.

Doanh nghiệp trong và ngoài Mỹ thì đứng trước tình trạng “chờ phán quyết để biết kế hoạch năm tới”. Nếu thuế bị gỡ và sau đó tái áp dụng bằng các điều khoản khác, chi phí nhập khẩu sẽ tiếp tục biến động, gây gián đoạn chuỗi cung ứng.

Kịch bản kinh tế toàn cầu sẽ thay đổi như thế nào?

1. Chuỗi cung ứng tiếp tục chuyển dịch khỏi Trung Quốc

Việc duy trì thuế quan dù dưới hình thức nào sẽ khiến doanh nghiệp đẩy nhanh việc chuyển sản xuất sang:

• Việt Nam
• Ấn Độ
• Mexico
• Đông Nam Á

Điều này giúp các quốc gia nhận dòng vốn FDI mới, nhưng gây khó khăn cho các chuỗi cung ứng phụ thuộc nguyên liệu từ Trung Quốc.

2. Lạm phát Mỹ có thể tăng nhẹ trở lại

Thuế quan mới sẽ làm tăng giá nhập khẩu, từ đó:

• Đẩy giá hàng tiêu dùng
• Tăng chi phí sản xuất
• Tạo áp lực lên Fed trong việc duy trì lãi suất cao lâu hơn

3. Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung có thể leo thang

Nếu Trump tái sử dụng Mục 301 để đánh mạnh hơn vào Trung Quốc, Bắc Kinh có thể đáp trả bằng:

• Thuế quan với hàng Mỹ
• Kiểm soát xuất khẩu khoáng sản quan trọng
• Siết doanh nghiệp công nghệ Mỹ tại Trung Quốc

Tỷ lệ thắng kiện 50-50 và lập trường cứng rắn của Trump

Phó Chánh Văn phòng Nhà Trắng James Blair cho rằng cơ hội chiến thắng của Trump là “50-50 hoặc cao hơn”. Nhưng dù kết quả ra sao, các cố vấn tin rằng ông Trump sẽ lập tức áp dụng các công cụ khác để khôi phục chính sách thuế quan.

Phát ngôn viên Nhà Trắng cũng khẳng định thuế quan vẫn là mũi nhọn để:

• Giảm thâm hụt thương mại
• Bảo vệ ngành sản xuất Mỹ
• Tăng tính độc lập chuỗi cung ứng

Điều này cho thấy thuế quan sẽ tiếp tục là trọng tâm trong chính sách kinh tế 2025 của Trump, bất kể phán quyết của Tòa án Tối cao.

Việc Trump chuẩn bị kịch bản áp thuế thay thế phản ánh tầm quan trọng của thuế quan trong tầm nhìn kinh tế của ông. Dù đối mặt rủi ro pháp lý, kinh tế và chính trị, chính quyền Trump vẫn kiên trì theo đuổi chính sách bảo hộ để tái định hình thương mại toàn cầu.

Phán quyết của Tòa án Tối cao trong thời gian tới sẽ không chỉ quyết định quyền hạn của Tổng thống mà còn tác động sâu rộng tới:

• Doanh nghiệp Mỹ
• Chuỗi cung ứng thế giới
• Quan hệ thương mại quốc tế trong năm 2025

Dù kết quả thế nào, một điều chắc chắn: cuộc chiến thuế quan của Trump vẫn chưa kết thúc.

[Phân tích có một số thông tin tham khảo từ Bloomberg]