Đinh lăng – Sâm cao cấp của người Việt

Theo y học cổ truyền, cây đinh lăng là một trong những dược liệu quý có tác dụng bồi bổ sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp, da liễu và đặc biệt hữu ích với phụ nữ sau sinh. Cùng Pharmacity tìm hiểu cây đinh lăng là gì, tác dụng cụ thể ra sao và cách sử dụng đúng chuẩn để phát huy tối đa lợi ích.

Cây đinh lăng là gì?

Cây đinh lăng, tên khoa học Polyscias fruticosa (L.) Harms – còn gọi là Ming Aralia, thuộc họ nhân sâm. Đây là cây bụi, cao trung bình 2–5 mét, tán lá xanh bóng tập trung nhiều trên phần đầu cành. Nhờ đặc tính dễ sống, sinh trưởng tốt và có nhiều giá trị dược lý, đinh lăng xuất hiện phổ biến trong vườn nhà, được sử dụng như thảo dược và gia vị truyền thống.

Trong y học cổ truyền, đinh lăng được xem là “nhân sâm của người nghèo” nhờ khả năng tăng cường sức đề kháng, bổ khí, thanh nhiệt và hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Thành phần của cây bao gồm vitamin nhóm B (đặc biệt là B1), glucozit, alcaloid, flavonoid – các chất có vai trò hỗ trợ tiêu hóa, tăng miễn dịch và cải thiện tuần hoàn máu.

Công dụng nổi bật của cây đinh lăng trong y học dân gian

Đinh lăng có thể dùng cả lá, thân, rễ tùy mục đích. Một số công dụng tiêu biểu gồm:

1. Hỗ trợ hệ tiêu hóa

Người dân thường nấu nước lá đinh lăng uống hàng ngày để giảm đầy hơi, khó tiêu hoặc tình trạng tiêu chảy nhẹ. Nước đinh lăng giúp làm dịu đường ruột, thúc đẩy tiêu hóa tốt hơn.

2. Cải thiện rối loạn kinh nguyệt

Theo kinh nghiệm dân gian, lá đinh lăng giúp giảm đau bụng kinh, điều hòa khí huyết, nhờ đó hỗ trợ cải thiện chu kỳ kinh nguyệt không đều.

3. Giảm mất ngủ, đau đầu

Đinh lăng có tác dụng an thần nhẹ, giúp thư giãn tinh thần và hỗ trợ giấc ngủ. Người mất ngủ hoặc căng thẳng có thể dùng nước sắc lá đinh lăng để cải thiện giấc ngủ và giảm đau đầu.

4. Hỗ trợ điều trị đau lưng

Từ lá, thân đến rễ đinh lăng đều được người dân sử dụng dưới dạng đắp ngoài hoặc sắc uống giúp giảm đau lưng, đau nhức cơ bắp.

5. Bồi bổ sức khỏe cho phụ nữ sau sinh

Đinh lăng được sử dụng giúp giảm đau vùng tử cung, cải thiện tình trạng mệt mỏi, đồng thời góp phần tăng tiết sữa (tùy cơ địa). Đây là công dụng đặc trưng khiến đinh lăng trở thành vị thuốc dân gian được nhiều bà mẹ sau sinh tin dùng.

CỦ ĐINH LĂNG NẾP TO – MÙI THƠM PHỨC KHI NGHÂM RƯỢU

Một số bài thuốc dân gian từ cây đinh lăng

Dưới đây là các bài thuốc phổ biến bạn có thể tham khảo:

• Chữa dị ứng

• 150–200g lá đinh lăng tươi rửa sạch
• Đun sôi 200ml nước, cho lá vào đậy nắp trong 5–7 phút
• Chắt nước uống khi còn ấm

• Hỗ trợ mất ngủ

• 24g lá đinh lăng, 20g lá vông, 20g lang diệp, 12g tâm sen, 16g liên nhục
• Đun 400ml nước còn 150ml, chia 2 lần uống trong ngày

• Trị mụn ngoài da

• Lá đinh lăng tươi rửa sạch, giã cùng chút muối
• Đắp lên vùng da mụn 15–20 phút, làm mỗi tối trong 2 tuần

• Giảm đau lưng

• 20–30g thân và cành đinh lăng phơi khô, sắc uống hàng ngày trong 10–15 ngày

• Hỗ trợ tắc tia sữa

• 400g lá đinh lăng sắc cùng 300ml nước
• Đun nhỏ lửa còn khoảng 200ml, để ấm rồi uống

Lưu ý quan trọng khi sử dụng cây đinh lăng

Mặc dù có nhiều lợi ích, đinh lăng không nên dùng tùy tiện:

✔ Không dùng quá liều – mỗi ngày chỉ nên dùng 10–20g dạng khô
✔ Trẻ nhỏ chỉ nên dùng ngoài da, tránh uống
✔ Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu nên thận trọng, hạn chế dùng
✔ Không uống nước sắc để qua đêm hoặc nguội lạnh
✔ Người dị ứng với đinh lăng không nên đắp trực tiếp lên da

Đinh lăng là thảo dược quý, nhưng hiệu quả còn tùy cơ địa và tình trạng sức khỏe. Nếu bạn đang có bệnh lý hoặc ý định sử dụng lâu dài, tốt nhất nên tham khảo ý kiến thầy thuốc hoặc bác sĩ y học cổ truyền để đảm bảo an toàn.

Đinh lăng ngâm rượu

Chú ý chọn loại đinh lăng nếp củ to để đạt hiệu quả tốt nhất

Rượu đinh lăng từ lâu đã được xem là “thần dược” của nhiều gia đình Việt nhờ hương vị thơm, dễ uống và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về tác dụng của rượu đinh lăng và cách ngâm chuẩn để tối ưu hoạt chất. Đặc biệt, loại củ dùng để ngâm – đinh lăng nếp củ to, lá nhỏ, lâu năm – được đánh giá là tốt và cho hiệu quả cao hơn hẳn.

Dưới đây là phân tích đầy đủ về công dụng, kỹ thuật ngâm rượu đinh lăng đúng cách và những lưu ý quan trọng người dùng cần biết.

1. Tác dụng của rượu đinh lăng

Đinh lăng – còn được gọi là nam dương sâm hay cây gỏi cá – xuất hiện quen thuộc trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Lá đinh lăng dùng ăn kèm gỏi cá, thịt dê tái chanh, nem tai, nem chua; đồng thời cũng là nguyên liệu của nhiều bài thuốc dân gian như:

✔ Tắc tia sữa
✔ Ra mồ hôi trộm ở trẻ
✔ Mất ngủ
✔ Tiêu hóa kém
✔ Ngứa dị ứng

Đối với phụ nữ sau sinh, nước sắc lá đinh lăng giúp sữa thơm, đặc, khiến loại cây này được ví như “nhân sâm của người nghèo”.

Rượu đinh lăng và tác dụng theo nghiên cứu y khoa

Theo Viện Y học Quân sự Việt Nam, rễ đinh lăng chứa nhiều nhóm hoạt chất quý:

• Alcaloid
• Saponin
• Glycosid
• Tanin
• Flavonoid
• Acid amin
• Vitamin B1

Nhờ đó, rượu đinh lăng có các lợi ích:

✔ Bồi bổ sức khỏe, tăng sức đề kháng

Giống nhân sâm, uống rượu đinh lăng lượng nhỏ mỗi ngày giúp cải thiện thể trạng, hỗ trợ miễn dịch.

✔ Hỗ trợ tim mạch – huyết áp

Rượu đinh lăng có thể làm hạ huyết áp, làm chậm co bóp cơ tim và giảm trương lực cơ tim.

✔ Tốt cho hệ hô hấp

Đinh lăng giúp lợi tiểu, cải thiện chức năng hô hấp.

✔ Giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ

Người hay stress, mất ngủ có thể sử dụng lượng nhỏ rượu đinh lăng trước khi ngủ.

✔ Tăng cường chức năng sinh lý nam giới

Đây là lợi ích nổi bật nhất khiến rượu đinh lăng được nhiều người ưa chuộng:
dùng đều đặn có thể cải thiện sinh lý, hỗ trợ rối loạn chức năng sinh dục nam.

2. Cách ngâm rượu đinh lăng đúng chuẩn

Rượu đinh lăng ngon – bổ phụ thuộc nhiều vào loại củ, cách chế biến và thời gian ngâm.

Nguyên liệu cần chuẩn bị

✔ Củ đinh lăng (tươi hoặc khô)
✔ Rượu gạo 40–42 độ, tốt nhất men truyền thống
✔ Bình thủy tinh hoặc bình sứ (không nên dùng nhựa)

Ngâm rượu bằng củ đinh lăng khô

Bước 1: Sơ chế

• Củ đinh lăng khô rửa sạch, thái lát
• Sao vàng hạ thổ để tăng hoạt chất và mùi thơm
  (Nếu dùng củ tươi phơi khô: 4 kg tươi = 1 kg khô, cần tính lượng chuẩn)

Bước 2: Pha rượu theo tỷ lệ

👉 1 kg đinh lăng khô + 7 lít rượu

Bước 3: Ngâm tối thiểu 3 tháng

• Sau 3 tháng dùng được
• Để càng lâu, rượu càng vàng óng, thơm giống thuốc bắc, hậu ngọt cay nồng.

Ngâm rượu bằng củ đinh lăng tươi

Lưu ý đầu tiên: củ tươi phải rửa sạch kỹ vì rễ bám đất sâu.

Cách làm:

• Có thể thái lát hoặc ngâm nguyên củ
• Nhiều người tạc tượng hoặc hình phong thủy để ngâm – đẹp và sang trọng

👉 Tỷ lệ chuẩn:
1 kg củ tươi + 3 lít rượu

Thời gian:

• Ngâm ít nhất 6 tháng mới dùng được
• Ngâm càng lâu rượu càng thơm và tốt cho sức khỏe

Mẹo & Lưu ý khi ngâm rượu đinh lăng

✔ Đinh lăng chứa nhiều saponin, uống quá nhiều có thể tụt huyết áp, buồn nôn
👉 Chỉ nên dùng 3–4 ly nhỏ/ngày

✔ Đinh lăng tươi không nên ngâm quá loãng vì rượu sẽ nhạt và mất hương

✔ Có thể ngâm độc vị hoặc kết hợp sâm cau, bạch tật lê… tùy mục đích tăng cường sinh lý

✔ Quan trọng nhất:
👉 Rượu ngon hay không phụ thuộc vào loại củ

Nên chọn:

• Đinh lăng lá nhỏ
• Củ to
• Nhiều năm tuổi
• Đinh lăng rừng vẫn được đánh giá cao hơn loại trồng đại trà

Rượu đinh lăng là thức uống dân gian vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe khi dùng đúng cách. Dù ngâm tươi hay khô, điều quan trọng nhất là:

➡️ Chọn đinh lăng nếp củ to, lâu năm
➡️ Ngâm đúng tỷ lệ
➡️ Để đủ thời gian chín rượu

Việc sử dụng rượu đinh lăng cũng cần hiểu về liều lượng và cơ địa từng người, tránh lạm dụng để đảm bảo an toàn.