Chi phí sinh hoạt Mỹ tăng vọt: Ngưỡng nghèo của mỹ 140.000 USD gây sốc GDP

Tại sao các gia đình Mỹ “không vượt qua được” rào cản để tham gia đầy đủ vào nền kinh tế hiện đại?

Trong nhiều thập kỷ, nước Mỹ vẫn được xem là biểu tượng của “Giấc mơ Mỹ” – nơi mỗi gia đình chỉ cần chăm chỉ lao động là có thể vươn lên tầng lớp trung lưu và tích lũy tài sản. Tuy nhiên, một phân tích gây chấn động gần đây của Michael Green – Chiến lược gia trưởng tại Simplify Asset Management đã đặt ra một câu hỏi nhức nhối: Liệu ngày càng nhiều gia đình Mỹ đang bị “loại khỏi” nền kinh tế hiện đại vì chi phí sinh hoạt vượt quá khả năng chi trả?

Một con số gây sốc đang lan truyền mạnh mẽ trên Substack của Green: ngưỡng nghèo thực tế cho một gia đình bốn người tại Mỹ có thể đã tăng từ khoảng 32.000 USD lên tới 140.000 USD/năm nếu tính đúng, tính đủ mọi chi phí sinh hoạt thiết yếu.

Ngưỡng nghèo mới: Con số 140.000 USD đến từ đâu?

Theo cách đo lường truyền thống của chính phủ Mỹ, ngưỡng nghèo được xác định chủ yếu dựa trên chi phí lương thực. Tuy nhiên, cách tiếp cận này ngày càng bị cho là lỗi thời, khi cấu trúc chi tiêu hộ gia đình đã thay đổi sâu sắc.

Michael Green xây dựng ngưỡng nghèo mới dựa trên toàn bộ chi phí thực tế mà một gia đình hiện đại phải gánh chịu, bao gồm:

• Chi phí chăm sóc trẻ em
• Nhà ở và tiền thuê nhà
• Bảo hiểm y tế
• Học phí và giáo dục
• Thực phẩm
• Năng lượng, giao thông, xăng dầu
• Thuế và các chi phí bắt buộc khác

Chỉ riêng chi phí chăm sóc trẻ em ở nhiều thành phố Mỹ đã lên tới 26.000 – 32.000 USD/năm, gần bằng toàn bộ ngưỡng nghèo cũ. Khi cộng dồn tất cả các khoản chi cần thiết để duy trì một cuộc sống “bình thường”, con số 140.000 USD/năm không còn là phép cường điệu, mà phản ánh thực tế đang diễn ra ở tầng lớp trung lưu.

GDP vẫn tăng, nhưng hàng triệu hộ gia đình bị “bỏ lại phía sau”

Trong cuộc trò chuyện với Julie Hyman, Michael Green chỉ ra một nghịch lý lớn: GDP của Mỹ vẫn tăng trưởng, nhưng khả năng tham gia của từng hộ gia đình vào quá trình tạo ra GDP lại đang suy giảm.

Theo ông, nền kinh tế không vận hành dựa trên một “đường giới hạn sản xuất quốc gia” duy nhất, mà là tổng hợp các đường giới hạn sản xuất của từng hộ gia đình riêng lẻ. Khi ngày càng nhiều gia đình không đủ nguồn lực để tiếp cận:

• Việc làm chất lượng cao
• Công nghệ hiện đại
• Giáo dục và đào tạo
• Nguồn vốn và tín dụng

…thì năng lực sản xuất toàn xã hội bị bóp nghẹt từ gốc rễ.

Hệ quả là gì?

• Người lao động không thể tham gia vào các ngành nghề đang tăng trưởng.
• Doanh nghiệp thiếu nhân sự đúng kỹ năng.
• Công suất nền kinh tế bị kìm hãm.
• GDP thực tế thấp hơn rất nhiều so với GDP tiềm năng.

Nói cách khác, bất bình đẳng thu nhập, tài sản và khả năng tiếp cận cơ hội đang khiến nước Mỹ vận hành dưới mức tiềm năng của chính chính mình.

Khi người dân buộc phải “rút lui” về chế độ chi phí thấp

Michael Green cảnh báo rằng khi chi phí sinh hoạt vượt quá ngưỡng chịu đựng, các gia đình sẽ buộc phải:

• Cắt giảm chi tiêu tối đa
• Từ bỏ cơ hội nâng cao trình độ
• Chấp nhận việc làm thu nhập thấp, thiếu ổn định
• Rút lui khỏi các lĩnh vực kinh tế đang tăng trưởng

Điều này tạo nên một vòng xoáy suy giảm năng suất: người dân không đủ điều kiện để vươn lên, doanh nghiệp không đủ nguồn lực con người để phát triển, và toàn bộ nền kinh tế rơi vào trạng thái ì ạch kéo dài.

Gốc rễ của vấn đề: Hệ thống thuế đang “đánh” vào tầng lớp trung lưu?

Phần gây tranh cãi nhất trong phân tích của Michael Green nằm ở hệ thống phân bổ gánh nặng thuế tại Mỹ.

Trong nhiều năm, dư luận thường nghe rằng:

“1% người giàu nhất nước Mỹ đang đóng tới 50% thuế thu nhập.”

Điều này đúng về mặt kỹ thuật – nhưng chỉ khi xét riêng thuế thu nhập. Trong thực tế, phần thuế mà đại đa số người lao động phải đóng nhiều nhất lại là thuế FICA – dùng để chi trả cho:

• An sinh xã hội
• Medicare

Quan trọng hơn, loại thuế này bị giới hạn trần ở mức thu nhập khoảng 168.000 USD/năm. Điều đó đồng nghĩa:

• Người có thu nhập trung bình vẫn phải đóng thuế FICA đầy đủ.
• Người siêu giàu không phải chịu thuế FICA trên phần thu nhập vượt trần.

Theo Green, trong 50 năm qua, nước Mỹ đã chứng kiến:

• Sự giảm thuế sâu sắc cho nhóm siêu giàu
• Sự gia tăng gánh nặng thuế với nhóm từ 20% đến 80% dân số giàu nhất – tức là tầng lớp trung lưu và cận trung lưu.

Việc này đã âm thầm bào mòn sức mua, khả năng tiết kiệm và tích lũy tài sản của hàng chục triệu gia đình Mỹ.

Vì sao các viện nghiên cứu “né tránh” vấn đề này?

Michael Green cũng tiết lộ một thực tế nhạy cảm: khi ông bắt đầu đưa ra các giải pháp chính sách liên quan đến thuế và phân phối thu nhập, nhiều viện nghiên cứu lớn gần như “biến mất” khỏi cuộc tranh luận.

Lý do không khó đoán:
Phần lớn các viện nghiên cứu, tổ chức phân tích kinh tế tại Mỹ được tài trợ bởi các cá nhân và tập đoàn giàu có – chính là nhóm hưởng lợi lớn nhất từ mô hình thuế hiện tại.

Do đó, những cuộc tranh luận nghiêm túc về cải cách thuế, công bằng tài khóa và phân phối lại nguồn lực thường bị né tránh hoặc chỉ được đề cập một cách hời hợt.

Người dân phẫn nộ vì con số 140.000 USD – và vì sự thật phía sau

Sau khi bài viết của Michael Green lan truyền, phản ứng lớn nhất không phải là về giải pháp, mà là sự phẫn nộ xoay quanh con số 140.000 USD.

Nhiều người phản bác:

“Chi phí chăm sóc trẻ em không phải 32.000 USD, chỉ khoảng 26.000 USD thôi.”

Nhưng theo Green, dù là 26.000 hay 32.000 USD, thì nó vẫn tương đương 90–100% ngưỡng nghèo chính thức mà chính phủ đang áp dụng – cho thấy hệ thống đo lường hiện tại đã lỗi thời nghiêm trọng.

Điều đáng lo hơn là:

“Chúng ta đang tranh cãi về con số, thay vì đối mặt với bản chất của cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.”

Mỹ đang đứng trước lựa chọn mang tính hệ thống

Theo Michael Green, câu hỏi lớn nhất lúc này không còn là:

“Ngưỡng nghèo là bao nhiêu?”

Mà là:

“Nước Mỹ có dám đối thoại thẳng thắn về hệ thống thuế, phân bổ nguồn lực và bất bình đẳng kinh tế hay không?”

Nếu không có cải cách thực chất, nền kinh tế Mỹ có nguy cơ bước vào một giai đoạn:

• Tăng trưởng thấp kéo dài
• Năng suất suy giảm
• Bất ổn xã hội gia tăng
• Và “Giấc mơ Mỹ” ngày càng xa vời với thế hệ trẻ

Nguồn: Có tham khảo Substack