AI là hàng nóng trong ngành công nghiệp bộ nhớ

Đầu tiên là GPU và điện, giờ đây AI đang chiếm lĩnh ngành công nghiệp bộ nhớ

Trong vài năm gần đây, các trung tâm dữ liệu AI đã trở thành tâm điểm của ngành công nghệ, với nhu cầu về GPU và điện năng tăng vọt. Nhưng giờ đây, AI không chỉ chiếm lĩnh GPU – mà còn đang tạo áp lực cực lớn lên ngành công nghiệp bộ nhớ. Sự bùng nổ này không chỉ ảnh hưởng đến các trung tâm dữ liệu mà còn tác động trực tiếp đến người tiêu dùng, từ điện thoại thông minh, máy tính cá nhân, ô tô điện cho đến các thiết bị y tế.

Bộ nhớ DRAM trở thành mặt hàng nóng

Giá của các bộ phận quan trọng, đặc biệt là bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên động (DRAM), đang tăng mạnh do cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà xây dựng trung tâm dữ liệu. Điều đáng lo ngại là cả máy tính tiêu dùng và trung tâm dữ liệu đều sử dụng DRAM, nhưng loại DRAM dùng cho trung tâm dữ liệu – thường là HBM (High Bandwidth Memory) – mang lại biên lợi nhuận cao hơn, khiến các nhà sản xuất ưu tiên HBM hơn DDR dùng cho PC và laptop.

Kết quả là thị trường DRAM cho người tiêu dùng trở nên khó tiếp cận, gây áp lực lên giá thành các thiết bị điện tử. Theo Ryan Reith, Phó Chủ tịch nhóm theo dõi thiết bị toàn cầu của IDC, “Điều này sẽ không tốt cho người tiêu dùng vì nó sẽ đẩy giá lên rất nhanh”.

Tác động lan rộng trên toàn ngành

Không chỉ laptop hay PC gặp khó khăn, điện thoại thông minh, ô tô điện, thiết bị y tế cũng bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu hụt DRAM và HBM. Bob O’Donnell, chuyên gia phân tích từ TECHnalysis Research, nhấn mạnh: “Bất kỳ thiết bị nhúng nào, máy chơi game, hay thiết bị y tế chuyên dụng, tất cả đều sử dụng bộ nhớ và lưu trữ. Vì vậy, mọi ngành đều chịu ảnh hưởng”.

Các công ty sản xuất bộ nhớ lớn trên thế giới – bao gồm Samsung, SK Hynix, Micron – đang chịu áp lực khủng khiếp từ nhu cầu của các trung tâm dữ liệu AI. Theo Reuters, Samsung đã tăng giá một số loại bộ nhớ lên tới 60%, và trang PCPartPicker cho thấy giá một số thẻ nhớ đã tăng từ 100 đô la lên hơn 250 đô la.

Nguyên nhân của tình trạng khan hiếm

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt DRAM và HBM:

1. Nhu cầu AI vượt ngoài dự đoán: Các trung tâm dữ liệu AI, chạy các ứng dụng như ChatGPT hay Gemini của Google, cần lượng bộ nhớ khổng lồ, không chỉ GPU mà cả CPU và DRAM.
2. Hạn chế nguồn cung cố ý: Các nhà sản xuất chip nhớ đã “giữ công suất chặt chẽ” nhằm duy trì giá cao và tránh tình trạng giá giảm mạnh trong quá khứ.

Stacy Rasgon từ Bernstein cho biết, các nhà sản xuất thiết bị có thể bù đắp bằng cách sử dụng linh kiện rẻ hơn hoặc ép nhà cung cấp giảm chi phí, nhưng với biên lợi nhuận từ HBM cao hơn, ưu tiên sản xuất DRAM cho trung tâm dữ liệu đang là nguyên nhân trực tiếp đẩy giá lên cao.

Tác động đến người tiêu dùng và doanh nghiệp

Sự khan hiếm DRAM và HBM đang ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán lẻ các thiết bị điện tử. Lu Weibing, Chủ tịch Xiaomi, dự báo rằng áp lực chuỗi cung ứng chip nhớ trong năm 2026 sẽ lớn hơn năm nay, khiến giá bán lẻ tăng đáng kể. William Keating, Giám đốc công ty tư vấn Ingenuity, cũng khẳng định: “Tất cả các công ty sản xuất PC, điện thoại thông minh, máy chủ… đều sẽ bị ảnh hưởng. Người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều hơn”.

Các chip quan trọng như DRAM và các thành phần lưu trữ NAND không chỉ cần thiết cho thiết bị tiêu dùng, mà còn là yếu tố quyết định khả năng xử lý dữ liệu khổng lồ trong AI. Kim Jae-june của Samsung Electronics nhấn mạnh: “Nhu cầu về máy chủ liên quan đến AI vẫn tiếp tục tăng và vượt xa nguồn cung của ngành”.

Các giải pháp và tương lai của thị trường bộ nhớ

Các công ty như Samsung và SK Hynix đang mở rộng năng lực sản xuất, xây dựng nhà máy mới và báo cáo hiệu suất quý tốt nhờ giá DRAM và NAND tăng mạnh. Tuy nhiên, chu kỳ cung-cầu trong ngành công nghiệp bộ nhớ vốn có tính chất đi lên rồi giảm mạnh, do đó khó dự đoán khi nào thị trường sẽ trở lại cân bằng.

Stephen Wu, nhà sáng lập quỹ Carthage Capital, kết luận: “Người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với giá bộ nhớ cao hơn, thời gian giao hàng lâu hơn, ít nhất là đến đầu năm 2026”.

AI đang không chỉ chiếm lĩnh GPU mà còn định hình lại toàn bộ thị trường bộ nhớ, khiến DRAM và HBM trở thành những mặt hàng khan hiếm, đẩy giá thiết bị tiêu dùng lên cao. Từ máy tính cá nhân, smartphone, ô tô điện, đến thiết bị y tế, tất cả đều chịu ảnh hưởng trực tiếp. Ngành công nghiệp chip nhớ đang trong một chu kỳ tăng giá mạnh, và người tiêu dùng nên chuẩn bị cho sự tăng giá kéo dài ít nhất đến năm 2026.

Cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung kẻ một chín, một mười trong ngành công nghệ AI

Mỹ: Ưu thế nhờ nền tảng và hệ sinh thái

• GPU và phần mềm AI: Mỹ kiểm soát nhiều công ty sản xuất chip AI quan trọng như NVIDIA, AMD, Intel. GPU hiệu năng cao là “xương sống” của các mô hình AI lớn.
• Các tập đoàn công nghệ: OpenAI, Google, Microsoft, Meta… dẫn đầu về R&D, mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), và triển khai AI trong sản phẩm thực tế.
• Dữ liệu & cơ sở hạ tầng: Mỹ có lượng dữ liệu phong phú từ dịch vụ đám mây, internet, và người dùng toàn cầu.

Điểm yếu: Chi phí vận hành cao, một số quy định bảo mật và cạnh tranh trong nước nghiêm ngặt.

Trung Quốc: Quy mô và chính sách thúc đẩy

• Hỗ trợ nhà nước: Chính phủ Trung Quốc đầu tư mạnh vào AI, từ chip nội địa đến siêu máy tính và startup.
• Dữ liệu nội địa khổng lồ: Trung Quốc có một trong những lượng dữ liệu người dùng lớn nhất thế giới, giúp huấn luyện AI nhanh và hiệu quả.
• Triển khai AI nhanh: Các mô hình AI và ứng dụng được đưa ra thị trường nhanh chóng, từ chatbot đến nhận dạng hình ảnh, giám sát và thanh toán điện tử.

Điểm yếu: Thiếu chip nội địa tiên tiến, hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ hàng đầu do lệnh trừng phạt của Mỹ.

Ai sẽ “về đích” trước?

• Không phải cuộc chạy nước rút mà là marathon: Mỹ có lợi thế về công nghệ lõi, Trung Quốc mạnh về dữ liệu và quy mô triển khai.
• Khả năng đồng thời dẫn đầu: Thay vì một bên thắng tuyệt đối, cả hai đều có thể “về đích” nhưng theo cách khác nhau: Mỹ thống trị AI nền tảng và phần mềm, Trung Quốc dẫn đầu trong việc triển khai ứng dụng thực tế.
• Hệ quả toàn cầu: Sự cạnh tranh này thúc đẩy đổi mới, nhưng cũng tạo ra rủi ro phân cực công nghệ, hạn chế hợp tác quốc tế và tạo ra “các khu vực AI riêng biệt” theo chính sách quốc gia.

Mỹ và Trung Quốc đang chạy đua AI theo chiến lược khác nhau, nhưng với nguồn lực và quyết tâm như hiện tại, rất có thể cả hai đều “về đích” – chỉ là ai dẫn đầu trong lĩnh vực nào sẽ quyết định tương lai công nghệ toàn cầu.

Nỗi lo của Mỹ khi Trung Quốc nắm trái tim của ngành công nghiệp bán dẫn

Nỗi lo của Mỹ khi Trung Quốc “nắm trái tim” của ngành bán dẫn là rất thực tế và sâu sắc, vì bán dẫn là trái tim công nghệ hiện đại, từ AI đến smartphone, xe điện, siêu máy tính. Hãy phân tích chi tiết:

Bán dẫn – “xương sống” của mọi ngành công nghệ

• Chip AI và GPU: Các mô hình AI lớn như ChatGPT hay Bard cần GPU cực mạnh để huấn luyện và triển khai.
• Thiết bị tiêu dùng: Từ điện thoại, laptop, máy chơi game đến thiết bị IoT đều phụ thuộc vào chip.
• Hạ tầng chiến lược: Xe tự lái, máy bay không người lái, quân sự đều cần chip tiên tiến.

Nếu Trung Quốc kiểm soát chuỗi cung ứng này, Mỹ sẽ mất khả năng kiểm soát công nghệ chủ chốt.

Nỗi lo về an ninh và kiểm soát

• Nguy cơ gián đoạn nguồn cung: Mỹ phụ thuộc vào Trung Quốc trong một số khâu sản xuất chip, đặc biệt là hệ thống đóng gói và sản xuất IC tiên tiến. Nếu có căng thẳng địa chính trị, nguồn cung chip có thể bị gián đoạn.
• Rủi ro rò rỉ công nghệ: Các chip tiên tiến chứa thông tin và công nghệ nhạy cảm. Nếu Trung Quốc sở hữu nhiều công nghệ lõi, khả năng họ sao chép hoặc cải tiến sẽ tăng.
• Sức ép cạnh tranh toàn cầu: Nếu Trung Quốc dẫn đầu chip, họ có thể hạ giá, tăng tốc triển khai AI và công nghệ mà Mỹ khó cạnh tranh trực tiếp.

Hậu quả với Mỹ và đồng minh

• Đe dọa vị thế công nghệ: Mỹ từ lâu dẫn đầu AI, điện toán lượng tử, 5G, nhưng thiếu chip tiên tiến sẽ làm chậm nhịp đổi mới.
• Chính sách “bảo hộ công nghệ”: Mỹ phải áp lệnh xuất khẩu, đầu tư vào sản xuất chip nội địa, và thúc đẩy các đồng minh như Nhật, Hàn, Đài Loan tham gia chuỗi cung ứng an ninh.
• Tạo “bức tường công nghệ”: Một phần của thế giới công nghệ có thể tách biệt: Trung Quốc + châu Á – Mỹ + châu Âu, khiến thị trường toàn cầu phân cực.

Giải pháp Mỹ đang thực hiện

• Đầu tư sản xuất nội địa: Luật CHIPS Act, khuyến khích Intel, TSMC mở nhà máy tại Mỹ.
• Hạn chế xuất khẩu công nghệ cao: Giới hạn chip AI và máy móc sản xuất chip sang Trung Quốc.
• Liên minh chiến lược: Mỹ thúc đẩy liên minh với Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan để kiểm soát chuỗi cung ứng.

Nếu Trung Quốc nắm quyền kiểm soát phần lớn chuỗi cung ứng bán dẫn, Mỹ sẽ mất thế chủ động trong AI, quân sự, và công nghệ tiên tiến, từ đó làm lung lay vị thế toàn cầu. Đây không chỉ là lo ngại kinh tế mà còn là vấn đề an ninh quốc gia và chiến lược dài hạn.